oprac. Jerzy Czerwiński ©
Początki fotografii sięgają lat 20. XIX wieku, a w Krakowie studia fotograficzne pojawiły się już od połowy XIX wieku. Wraz z nową technologią pojawiła się fotografia amatorska, a wraz z nią także wyjście poza komercyjną fotografię atelierową. W Świątnikach rozwój fotografii amatorskiej związany był z Towarzystwem Czytelni Ludowej, a przede wszystkim z osobami Leona Franczykowskiego – poczmistrza, wieloletniego kierownika i reżysera Kółka Amatorskiego i prezesa Czytelni w latach 1918-1924 oraz Wojciecha Kotarby (Pachonika). Tym dwóm osobom zawdzięczamy utrwalenie wyglądu Świątnik Górnych z początku XX wieku, gdyż wydali swoje amatorskie fotografie w formie pocztówek, a kartki te trafiły do wielu świątnickich domów. W 2007 roku Towarzystwo Przyjaciół Świątnik wydało w formie współczesnych kartek pocztowych cztery kartki archiwalne, niestety z nie do końca prawidłowym podpisem. Poniżej przedstawię kolekcję 12 kartek, których odbitki zawdzięczam własnym zbiorom rodzinnym, rodziny Słomków, pana Stanisława Kuryłasa i Muzeum Ślusarstwa w Świątnikach Górnych, a które poddałem cyfrowej obróbce.
Na początek przedstawię kartki autorstwa Leona Franczykowskiego z okresu od ok. 1912-1924:
- Panorama Świątnik z nieistniejącej już Starej Drogi (przedłużenie ulicy Karpackiej).
Świątniki Górne – widok ogólny (L. Franczykowski)
- Rynek świątnicki od strony zachodniej.
Świątniki Górne. Rynek. (L. Franczykowski)
- Rynek świątnicki i jego mieszkańcy: widok od strony wschodniej
Niedziela w Świątnikach Górnych (L. Franczykowski)
- Ulica „Zboiska” czyli obecnie ulica Bruchnalskiego z dwoma widokami: spod kościoła w kierunku zachodnim oraz spod domu przy Bruchnalskiego 31 w kierunku wschodnim.
Świątniki Górne. Ulica Zboiska. (L. Franczykowski)
- Widok z powstającego Nowego Gościńca (ul. Sportowa) ok. 1912 roku.
Świątniki Górne. Strona południowa (L. Franczykowski).
- Opisem kolejnej serii widokówek ze Świątnik będzie opis zamieszczony w numerze nr 3 Związku Świątnickiego z 1911 roku: W sierpniu b.r. pojawiły się nowe kartki z widokami Świątnik, wydane nakładem p. Wojciecha Kotarby (Pachonika). Na seryę składają się 4 kartki, z których przedstawiają: 1) widok ogólny zdjęty z Dziadowca, 2) kościół, 3) szkołę ślusarską oraz muzeum tejże szkoły, a na 4) są powyższe 3 widoki pomniejszone. Nowością w tem wydaniu jest umieszczenie muzeum szkoły ślus. oraz skombinowanie tych trzech widoków na jednej kartce; od starych kartek różnią się one także odmienionymi zdjęciami, na czem zyskał przede wszystkim kościół. Na starych bowiem kartkach kościół wydaje się być niskim, obecnie zaś przez zdjęcie całego cmentarza przed kościołem on sam zyskał na wysokości.1 Warto podkreślić, że kartka przedstawiająca gmach szkoły ślusarskiej jest zarazem pierwszą fotografią zamontowanej w kwietniu 1911 roku bramy szkolnej, wykonanej przez Stanisława Kwintowskiego.
Świątniki widok ogólny (W. Kotarba, 1911)
Kościół w Świątnikach (W. Kotarba, 1911)
Świątniki: C. k. szkoła ślusarska i Muzeum w c.k. szkole ślusarskiej (W. Kotarba, 1911)
Kościół, widok ogólny i c.k. szkoła ślusarska (W. Kotarba, 1911)
- Ciekawe zestawienie zawierające nowe ujęcie szkoły ślusarskiej, kościoła, budynku poczty, posterunku żandarmerii oraz szkoły ludowej (literówka w opisie).
Pozdrowienia ze Świątnik Górnych (W. Kotarba)
- Szkoła ślusarska z warsztatami o strony wschodniej, zdjęcie po 1918 roku.
Warsztaty i budynek Państwowej Szkoły Ślusarskiej.
- Rocznicowa kartka na 50-lecie szkoły ślusarskiej z miniaturkami warsztatów, muzeum szkolnego, sali lekcyjnej, szkolnego korytarza i bramy głównej.
Państwowa Szkoła Ślusarska 1888-1938.
Przypisy:
1 Związek Świątnicki, numer 3/1911, s. 12.
Świątniki Górne 